Wśród ulic tysiąca jest jedna uliczka, a na tej uliczce jest jedna tabliczka.
Kto tędy przechodzi, ten — nie bez zdziwienia — spostrzega, że jest to tabliczka mnożenia.

Wanda Chotomska. Ulica tabliczki mnożenia[1]polecam znakomite wykonanie Ireny Kwiatkowskiej

A wśród tysiąca[2]stan na 9.10.2020: 964 norm zharmonizowanych z dyrektywą maszynową[3]2006/42/UE jest jedna norma, której pomyliły się literki.

per analogiam

Jak wiadomo, normy zharmonizowane podzielone są na trzy grupy: A, BC. Grupa A zawiera jedną pozycję — ISO 12100[4]PN-EN ISO 12100:2012 Bezpieczeństwo maszyn. Ogólne zasady projektowania. Ocena ryzyka i zmniejszanie ryzyka określa ogólne zasady projektowania i budowy bezpiecznych maszyn. Normy typu B opisują szczegółowo poszczególne elementy wspólne dla różnych rodzajów maszyn (jak wykonać drabinę,[5]ISO 14122-4 jaką wysokość powinno mieć ogrodzenie,[6]ISO 13857 jaki kolor zastosować dla przycisku reset[7]EN 60204-1 itp.). Grupa C zawiera natomiast normy opisujące poszczególne rodzaje maszyn: prasy krawędziowe,[8]EN 12622 łuparki klinowe,[9]EN 609 urządzenia do transportu materiałów masowych z wyłączeniem przenośników taśmowych stałych[10]EN 618 i wiele, wiele innych. Normy typu C mają najwyższy priorytet, z ogólnych zasad podanych w normach A i B należy skorzystać tylko jeśli dane zagadnienie nie zostało opisane w normie C.

W praktyce okazuje się, że niektóre normy C zawierają informacje, które byłyby bardzo przydatne w wielu zastosowaniach — natomiast odpowiednich norm typu B nie ma.

Przykład. Przy określaniu minimalnej odległości osłon blokujących od elementu niebezpiecznego (wg ISO 13855)[11]PN-EN ISO 13855:2010 Bezpieczeństwo maszyn. Umiejscowienie technicznych środków ochronnych ze względu na prędkości zbliżania części ciała człowieka należałoby wziąć pod uwagę czas potrzebny na otwarcie osłony, bo przecież sięgać do strefy nadzorowanej można dopiero po osiągnięciu jakiejś szerokości szczeliny. Jasne jest, że szczelina ta musi być wyraźnie szersza niż wartości określone jako umożliwiające dostęp w ISO 13857,[12]PN-EN ISO 13857:2010 Bezpieczeństwo maszyn. Odległości bezpieczeństwa uniemożliwiające sięganie kończynami górnymi i dolnymi do stref niebezpiecznych bo trudno sobie wyobrazić uchylenie osłony na 21 mm i wciśnięcie tam natychmiast ramienia na pełną głębokość (zgodnie z normą: 85 cm). Nie ma jednak żadnych wskazówek dotyczących wymaganej szerokości otwarcia, ani prędkości otwierania osłony, jaką należy przyjąć (można założyć normowe 2 m/s, ale jest to bardzo nieprawdopodobne). Tymczasem jedna z norm typu C (EN 201[13]PN-EN 201:2011 Maszyny do przetwórstwa tworzyw sztucznych i mieszanek gumowych. Wtryskarki. Wymagania bezpieczeństwa 5.1.2.2) określa wprost, że czas konieczny do otwarcia osłony to 100 ms.

Normy typu C dotyczą jednak tylko konkretnego rodzaju maszyn. Aby zastosować normę X do maszyny Y (X ≠ Y), muszą być spełnione dwa warunki:[14]uwaga: wymienione warunki nie wynikają z przepisów, lecz ze zdrowego rozsądku

  • nie istnieje norma dla maszyn Y (a jeśli istnieje, to nie określa zagadnienia, do którego chcemy zastosować normę X),
  • zagrożenia, środki ochronne itp. okoliczności muszą być w obu przypadkach podobne.

królowa wśród kopciuszków

Jedną z ciekawszych norm tego typu jest EN 415-10.[15]PN-EN 415-10:2014 Bezpieczeństwo maszyn pakujących. Część 10: Wymagania ogólne Seria EN 415 dotyczy maszyn pakujących (paletyzatory, owijarki, maszyny do taśmowania itd.), ale EN 415-10 zawiera, zgodnie z tytułem, wymagania ogólne. Szkoda, że „ogólność” jest zawężona do maszyn pakujących, tzn. że nie jest to norma typu B, bo zawiera kilka perełek.

Potrzebujemy określić dopuszczalną siłę oddziaływania maszyny na operatora? Proszę bardzo — tablica B.1 określa dopuszczalne siły oraz ciśnienia dla poszczególnych części ciała.[16]Określa też, co prawda, dopuszczalną „siłę uderzenia”, co jest o tyle dziwne, że uderzenie mierzy się energią (dżulami), nie siłą (niutonami) — nic nie jest doskonałe … Continue reading

NB. Podobne zestawienie znajdziemy w ISO 15066[17]ISO/TS 15066:2016 Robots and robotic devices. Collaborative robots zał. A, ale jest to zaledwie raport techniczny, a nie norma, tym mniej — norma zharmonizowana.

Inną ciekawostką jest kwestia zabezpieczenia końcówek wałów napędowych. Każdy (no, prawie każdy) widział rozwiązanie polegające na tym, że kręcąca się oś wystaje minimalnie z obudowy i nie jest poza tym zabezpieczona.

Jeśli oś jest gładka i obraca się z prędkością ok. 0,5Hz, to zagrożeń wielkich tam nie ma… ale chcielibyśmy oprzeć nasze przekonanie na aktualnej wiedzy inżynierskiej, najlepiej — ujętej w normach zharmonizowanych. Z pomocą przychodzi znowu EN 415-10 (5.2.1.1), która stanowi konkretnie, że ryzyko w takim przypadku jest dopuszczalne, jeśli wał jest gładki i wystaje nie więcej niż 1/4 średnicy i nie więcej niż 20 mm. Niestety, nie określono dopuszczalnych prędkości obrotowych, choć jasne jest, że ryzyko pochwycenia włosów lub ubrania przy wysokich obrotach znacząco wzrasta — w takich przypadkach nie próbowałbym stosować normy do innych maszyn.

Możemy wysyłać powiadomienia o nowych publikacjach na podany adres email.

Bez obaw! Nikomu nie udostępnimy podanego adresu. Dodatkowe informacje na stronie ocena-ryzyka.pl/dyskrecja/

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

3  +  7  =