Prokrastynacja — o „produktach maszynowych”

Co zrobić, jeśli akt prawny zawiera błędy — kilka poważnych błędów? Zmienić ten akt, oczywiście. A jak? Oczywiście, pozostawiając stare błędy i dodając nowe!

Trwają prace nad zastąpieniem dyrektywy maszynowej 2006/42/WE (dalej: DM) zupełnie nowym rozporządzeniem ws. tzw. produktów maszynowych^[1]Tak to jest przełożone w nieoficjalnym tłumaczeniu na język polski; może przed publikacją ktoś zaproponuje jakieś rozsądne tłumaczenie dla „machinery products”? (dalej: RPM) Czy to zupełnie nowe rozporządzenie ma jakieś elementy wspólne z obecnie obowiązującą dyrektywą? Poniżej kilka najważniejszych błędów zawartych w dyrektywie maszynowej, które w nowym akcie tworzą klimat znajomego, swojskiego smrodku.

po co to tu?

Akt prawny coś nakazuje, czegoś zakazuje, ustala jakieś kary za naruszenie tych nakazów i zakazów. Jeśli nie ustala kar, jest to tzw. prawo niedoskonałe. A jak nazwać coś, co ustala tylko kary, bez podania ich przedmiotu?

Jak wiadomo, dyrektywa stawia wymagania, które są obowiązkowe… chyba, że nie są. Podstawową wadą dyrektywy, uniemożliwiającą jej prawidłowe stosowanie, jest brak jednoznacznego celu, tj. kryterium spełnienia formułowanych wymogów — dyrektywa dopuszczając wyjątki, które można interpretować dowolnie.

Zasadnicze wymagania […] są obowiązkowe. Jednakże […] osiągnięcie wyznaczonych przez nie celów może nie być możliwe. W takim przypadku, maszyna musi być zaprojektowana i wykonana, na ile to możliwe, z zamiarem zbliżenia się do tych celów

DM/I.Ogólne.3

jeżeli niektóre części ruchome bezpośrednio związane z procesem technologicznym nie mogą pozostawać całkowicie niedostępne podczas pracy z uwagi na działania wymagające interwencji operatora…

DM/I.1.3.8.2

Zapisy te pozostają nienaruszone w proponowanym rozporządzeniu.

The essential health and safety requirements laid down in this Annex are mandatory;
however, taking into account the state of the art, it may not be possible to meet the objectives set by them. In that event, the machinery product shall, as far as possible, be designed and constructed with the purpose of approaching those objectives.

RPM/III.General.3

However, when certain moving parts directly involved in the process cannot be made
completely inaccessible during operation owing to operations requiring operator intervention, such parts shall be fitted with:

RPM/III.1.3.8.2

Nie wiadomo, kiedy stosowanie się do wymogów „może nie być możliwe” — czy brać pod uwagę np. ograniczenia ekonomiczne, a jeśli tak, to w jakim zakresie? Konieczność interwencji operatora w procesie jest również, przy obecnym stanie techniki, jedynie kwestią ceny. Jeżeli wymagań nie da się sformułować jednoznacznie, nie powinny one przyjmować formy aktu prawnego.

wszystko z wyjątkiem nie wiadomo czego

Definicja wyposażenia wymiennego powołuje się na pojęcie „narzędzia”, które nie jest zdefiniowane. Narzędziem może więc być wszystko, czyli wyposażeniem wymiennym — nic.

„wyposażenie wymienne” oznacza urządzenie, które po oddaniu do użytku maszyny lub ciągnika jest zamontowane do tej maszyny lub ciągnika przez samego operatora, w celu zmiany funkcji maszyny lub ciągnika lub przyporządkowania nowej funkcji, o ile wyposażenie to nie jest narzędziem;

DM/2.b

‘interchangeable equipment’ means a device which, after the putting into service of a machinery product, is assembled with that machinery product by the operator himself in order to change its function or attribute to it a new function, in so far as that equipment is not a tool;

RPM/3.2

KE wie lepiej

Wyjaśnienia wymaga też status tzw. „Przewodnika do Dyrektywy maszynowej”, publikowanego przez Komisję Europejską. Nie jest aktem prawnym, nie jest też wiążącą interpretacją, a przecież narzuca interpretację, która czasem istotnie zmienia znaczenie „interpretowanych” zapisów — niekoniecznie niesłusznie, jednak bez formalnej podstawy.

Przykład. Maszyną wg dyrektywy (i projektu rozporządzenia) jest również zespół maszyn, połączonych (m.in.) układem sterowania.

zespoły maszyn określone w tiret pierwsze, drugie i trzecie lub maszyny nieukończone określone w lit. g), które w celu osiągnięcia określonego efektu końcowego, zostały zestawione i są sterowane w taki sposób, że działają jako zintegrowana całość

DM/2.a.4

assemblies of machinery referred to in points (a), (b), (c) or partly completed machinery referred to in point (7) which, in order to achieve the same end, are arranged and controlled so that they function as an integral whole;

RPM/3.1.d

Natomiast Przewodnik zawęża układ sterowania, którego dotyczy integracja, tylko do części odpowiedzialnej za bezpieczeństwo.

The definition of assemblies of machinery does not extend to a complete industrial plant consisting of a number of production lines each made up of a number of machines, assemblies of machinery and other equipment, even if they are controlled together by a single production control system. Only if the plant (which may be any combination of machinery, partly completed machinery and other equipment resulting in machinery subject to the Machinery Directive) forms a single integrated line is it subject to the Machinery Directive as an assembly. So for the purpose of applying the Machinery Directive, most industrial plants can be divided into different sections, each of which may be a distinct assembly (of machinery) or even an independent machine (e.g. a mixing vessel). Even a single production line may be divided into separate assemblies and/or38 machines if there is no safety related connection between constituent assemblies or
machinery.
However, where risks are created by the interfaces with other sections of the plant these must be covered by the installation instructions – see §264: comments on section 1.7.4.2 (i) of Annex I.

Przewodnik/38

Kupujemy (dostarczamy) linię produkcyjną, która funkcjonuje jako całość, ale da się podzielić na kilka obszarów niezależnych pod względem bezpieczeństwa. Powiedzmy napełniamy i kapslujemy butelki, które potem przenoszone są taśmą do etykietowania, a przenośnik taśmowy nie wymaga żadnych środków ochronnych, bo jest wykonany jako konstrukcja bezpieczna wewnętrznie. Zgodnie z dyrektywą, linia ta stanowi maszynę i musi mieć oznakowanie CE. Zgodnie z Przewodnikiem ta sama linia jest natomiast grupą niezależnych maszyn i nie wolno jej nadać oznakowania CE.

co dalej?

Wszystkie powyższe uwagi (w odrobinę krótszej wersji) były przedstawiane (w kwietniu 2020 r.) zespołowi zajmującemu się nowelizacją dyrektywy maszynowej, działającemu pod auspicjami Ministerstwa Rozwoju. Czy zostaną uwzględnione? Prawdopodobnie nie; w wielkiej polityce nie chodzi przecież o banalną poprawność.