Czyli jednak maszyny — już nie o produktach maszynowych

Kraje UE pod przewodnictwem Francji uzgodniły (24 czerwca 2022) projekt rozporządzenia ws. produktów maszynowych. Do pierwotnego projektu wprowadzono istotne zmiany, pozwalające jaśniej spojrzeć w przyszłość.

Dobre wiadomości, na początek

1. Sprecyzowano definicję „istotnej modyfikacji”, która ma teraz polegać na dodaniu zagrożenia, a nie tylko na potencjalnym wpływie na zgodność z rozporządzeniem.

‘substantial modification’ means a modification of a machinery or related product, by physical or digital means after that machinery or related product has been placed on the market or put into service, which is not foreseen nor planned by the manufacturer, and affects its safety by creating a new hazard or by increasing an existing risk and which requires:

(i) additional guards or protective devices, whose processing modifies the existing safety control system, or

(ii) additional protective measures to ensure the stability or mechanical strength of the machinery or related product;

art. 3 pkt 16

2. Załącznik I^[1]który miał nosić nazwę „produkty maszynowe wysokiego ryzyka”, ale z tej nazwy szczęśliwie zrezygnowano podzielono na części A i B. Dla przypomnienia, dla maszyn z zał. I stwierdzenie zgodności z wymaganiami wymaga specjalnego trybu postępowania, np. zaangażowania jednostki notyfikowanej, tzn. jest droższe.

Dla maszyn z części B (niemal wszystkie wymienione pierwotnie w zał. I) dopuszcza się^[2]art. 20 ust. 2a lit. a stwierdzenie zgodności z wymaganiami zasadniczymi na podstawie norm zharmonizowanych — czyli przywraca stan obecny. Uff. Wszystko zapisane w sposób maksymalnie zagmatwany, ale ważne, że normy wróciły.

Where the machinery or related product is listed in Annex I part B the manufacturer shall apply one of the following procedures:

(a) Conformity with the internal production control procedure (module A) set out in Annex VI;

(b) EU type-examination procedure (module B) set out in Annex VII, followed by conformity to type based on internal production control (module C) set out in Annex VIII;

(c) Conformity based on full quality assurance (module H) set out in Annex IX;.

(d) Conformity based on unit verification (module G) set out in Annex IXa.

If a manufacturer applies the internal production control procedure referred to in point (a), he or she shall have designed and constructed the machinery or related product in accordance with the harmonised standards or common specifications specific for that category of machinery or related product covering all the relevant essential health and safety requirements.

Where the machinery or related product is listed in Annex I part B and has not been manufactured in accordance with the harmonized standards or common specifications specific for that category of machinery or related product and provided that those standards covering all the relevant essential health and safety requirements, the manufacturer shall apply one of the procedures referred to in paragraph 2.a (b), (c) or (d)

art. 21 ust. 2a

3. Ograniczono nieco swobodę Komisji Europejskiej w modyfikowaniu zał. I, bo Komisja może dodać do części B tylko te maszyny, która nie mają normy typu C albo często powodują groźne wypadki, albo z którymi nie radzą sobie organy nadzoru rynku, albo (i tu zagadka) ocena ryzyka daje niepewne wyniki.^[3]jakby w jakiejkolwiek ocenie ryzyka można było cokolwiek określić na pewno

A category of machinery or related product which seriousness of its inherent potential risk is established according to §^[4]ustęp 3 and taking into account data required in § 4, shall be included in Annex I, Part A if at least one the following conditions criteria is fulfilled :

(i) Lack of harmonised standards or common specifications covering the relevant essential health and safety requirements;

(ii) Existence of residual risks including those which could be reduced by particular training or personal protective equipment according to the manufacturer and for which data and information set out in § 4 demonstrate the recurrence of similar serious or fatal accidents or damage to health in relation with these residual risks;

(iii) data and information set out in §4 which demonstrate a recurring wrongful application of the relevant harmonised standards or common specifications and conducted market surveillance activities have not lead to major improvements of the market situation, in a reasonable period of time;

(iv) The degree of uncertainty of the existing risk assessment methods related to new categories of machinery or technologies.

Any other machinery or related product which seriousness of its inherent potential risk is established according to §3 and taking into account data required in §4, shall be included in Annex I, Part B.

art. 5 ust. 4a

4. Instrukcja włączenia maszyn nieukończonych doczekała się jakichś wymagań. W pierwotnej wersji projektu, tak jak obecnie, dokumentacja maszyny nieukończonej (np. robota przemysłowego) miała zawierać jedynie „opis warunków, jakie należy spełnić w celu prawidłowego wbudowania maszyny nieukończonej do finalnego produktu maszynowego, aby finalny produkt maszynowy nie stwarzał zagrożenia dla zdrowia i bezpieczeństwa osób, a w stosownych przypadkach zwierząt domowych, majątku i środowiska”. Czyli nic konkretnego. W nowym projekcie wymieniono dodatkowo elementy, które w instrukcji muszą się znaleźć (jeśli mają zastosowanie).

The assembly instructions shall contain relevant information to be used in the instructions of the machinery or other partly completed machinery or equipment, in which the partly completed machinery is to be assembled. Each assembly instruction shall contain, where applicable, at least the following information:
a) a general description of the partly completed machinery;
b) the drawings, diagrams, descriptions and explanations necessary for the incorporation into the final machinery product, maintenance and repair of the partly completed machinery and for checking its correct functioning;
c) warnings concerning ways in which the partly completed machinery shall not be used that experience has shown might occur;
d) assembly, installation and connection instructions, including drawings, diagrams and the means of attachment and the designation of the chassis or installation on which the partly completed machinery is to be mounted;

zał. X ust. 2

Dziegieć

Rozporządzenie jest rozwlekłe (sama — nikomu niepotrzebna — preambuła to 72 punkty po kilka wierszy każdy) i pisane jakby celowo w sposób utrudniający zrozumienie. Ale taki mamy ogólny trend legislacyjny, niestety.

Większość starych błędów pozostała nietknięta. Nadal nie wiadomo, czym jest narzędzie, czyli też — czym jest wyposażenie wymienne (‘interchangeable equipment’ means a device (…) in so far as that equipment is not a tool; art. 3 pkt 2). Właściwie nie wiadomo nawet czym jest maszyna (główny przedmiot rozporządzenia), bo niejasne jest pojęcie konkretnego zastosowania (specific application).

Przede wszystkim jednak — nadal nie wiadomo, kiedy maszyna jest zgodna z przepisami. Sformułowanie „zasady są obowiązkowe ale nie zawsze możliwe do osiągnięcia” (pokutujące od lat w dyrektywie maszynowej) powoduje, oczywiście, zawieszenie wszelkiej ich obowiązkowości. Pozostaje stosowanie norm zharmonizowanych (jeśli maszyna nie jest wymieniona w zał. I część A) lub (w przeciwnym razie) przymilanie się jednostkom notyfikowanym.

The essential health and safety requirements laid down in this Annex are mandatory; however, taking into account the state of the art, it may not be possible to meet the objectives set by them. In that event, the machinery or related product shall, as far as possible, be designed and constructed with the purpose of approaching those objectives.

zał. III część B ust. 3

Pozostaje wreszcie nieszczęsna „istotna modernizacja”. Traktowanie potencjalnie drobnych zmian jako budowę nowej maszyny budzi wątpliwości, także w kwestii praw autorskich. O ile „powstanie nowego zagrożenia” nie budzi wątpliwości, to już „zwiększenie istniejącego ryzyka” może być łatwo nadinterpretowane.^[5]ryzyko zwiększy się choćby przez zamalowanie piktogramów ostrzegawczych; choć, trzeba przyznać, w tym przypadku nie będą konieczne dodatkowe osłony ani urządzenia ochronne

NB. Gdzie szukać informacji o aktualnym stanie propozycji? Pierwsze, naiwne podejście, to: znaleźć jakąś wersję projektu rozporządzenia na Euro Lex i skorzystanie z odnośnika „Procedura”, ale tam dowiadujemy się tylko, że dokument 9801/22 jest publiczny. Treści dokumentu zapomniano dołączyć. Ale potem znalazłem komunikat prasowy, a w nim odnośnik do mandatu negocjacyjnego i voilà — jest uzgodniony tekst z 21 czerwca! Napisany po europejsku, tzn. po francusku i angielsku… tzn. część po francusku, a część po angielsku. Żeby było łatwiej.