Opublikowane przez
Jakie drzwi sobie wymarzyłeś? W którą stronę mają się otwierać? Nie chodzi o to, czy w prawo[1]jak się śpi na brzuchu, to od ściany czy w lewo, ale do środka czy na zewnątrz? Czy ma to znaczenie, a jeśli ma, to dlaczego?
Punktem wyjścia jest, oczywiście, ocena ryzyka. Ogrodzenie stawia się po to, by oddzielić dwie strefy, różne pod względem zagrożeń. Jeśli wewnątrz ogrodzenia zagrożenia występują, a na zewnątrz — nie, otwieranie drzwi na zewnątrz ułatwia ewakuację.
Dla użytkownika (nabywcy) maszyny będzie zwykle lepiej (bezpieczniej), jeśli drzwi będą otwierały się na zewnątrz. Co jednak, jeśli dostawca (producent) stawia opór? Kiedy to ułatwienie jest konieczne, a kiedy można je zignorować? Na to pytanie nie da się odpowiedzieć na podstawie dyrektyw maszynowej (zasadniczych wymagań bezpieczeństwa dla maszyn) lub narzędziowej (minimalne wymagania bezpieczeństwa przy użytkowaniu maszyn), ponieważ dyrektywy te nie zawierają jednoznacznego kryterium akceptowalności ryzyka. Czy zatem jest jakikolwiek jednoznaczny zapis w tej sprawie, na którym można się oprzeć?
normy typu B i C
Najłatwiej jest z komorami robotów. Norma dotycząca robotów[2]PN-EN ISO 10218-2:2011 Roboty i urządzenia dla robotyki. Wymagania bezpieczeństwa dla robotów przemysłowych. Część 2: System robotowy i integracja zawiera jednoznaczny zapis:
5.10.4.3 General requirements for interlocked movable guards(…)
Movable guards shall open laterally or away from the hazard, and not into the safeguarded space.
Osłony ruchome powinny otwierać się na bok lub od zagrożenia, a nie do przestrzeni chronionej.
ISO 10218-2
Ale — na razie — nie wszystkie maszyny są obsługiwane przez roboty. Co, gdy za ogrodzeniem jest klasyczny depaletyzator, prasa, piła? Niestety, w stosownych normach typu C[3]dotyczących konkretnych rodzajów maszyn nie ma niczego o kierunku otwierania drzwi, tak jak nie ma tej informacji ani w ogólnej normie o osłonach[4]PN-EN ISO 14120:2016 Bezpieczeństwo maszyn. Osłony. Ogólne wymagania dotyczące projektowania i budowy osłon stałych i ruchomych czy zintegrowanych systemach produkcyjnych.[5]PN-EN ISO 11161:2007 Bezpieczeństwo maszyn. Zintegrowane systemy produkcyjne. Wymagania podstawowe
Niespodziewane oparcie znajdziemy w normie o… instalacjach elektrycznych:[6]PN-EN 60204-1:2018 Bezpieczeństwo maszyn. Wyposażenie elektryczne maszyn. Część 1: Wymagania ogólne
11.5 Dostęp do wyposażenia elektrycznego
EN 60204-1
Drzwi w przejściach i zapewniające dostęp do obszaru ruchu elektrycznego powinny: (…)
– otwierać się na zewnątrz;
Brzmi dobrze — tym bardziej, że „wyposażenie elektryczne” to właściwie wszystko, co stało obok prądu elektrycznego:
wyposażenie elektryczne
EN 60204-1/3.1.25
przedmioty używane w związku z wykorzystaniem energii elektrycznej przez maszyny lub części maszyn,
na przykład materiały, osprzęt, urządzenia, elementy, przyrządy, oprawy, aparatura i tym podobne
Gdzie jest ta łyżka dziegciu, której się spodziewamy? Cały rozdział 11 normy EN 60204-1 zatytułowany jest „Aparatura sterownicza: usytuowanie, montaż i obudowy”. Cytowany wyżej wymóg z rozdz. 11.5 nie dotyczy więc ogrodzeń, wewnątrz których nie umieszczono aparatury sterowniczej.
aparatura sterownicza
EN 60204-1/3.1.13
urządzenia przełączające i ich kombinacje z połączonymi z nimi urządzeniami sterującymi, pomiarowymi, zabezpieczającymi i regulacyjnymi oraz zespoły utworzone z tych urządzeń i wyposażenia wraz z odpowiednimi wzajemnymi połączeniami, osprzętem, obudowami, konstrukcjami wsporczymi, przeznaczone głównie do sterowania urządzeniami wykorzystującymi energię elektryczną
happy end
Uniwersalną odpowiedź znajdziemy w normie typu A, czyli podstawowej normie o ocenie ryzyka i konstruowaniu maszyn:[7]PN-EN ISO 12100:2012 Bezpieczeństwo maszyn. Ogólne zasady projektowania. Ocena ryzyka i zmniejszanie ryzyka
Otwory, w miarę możliwości, powinny otwierać się w kierunku bezpiecznym. Należy je tak projektować, żeby zapobiec powstaniu zagrożeń z powodu nieoczekiwanego otwarcia.
ISO 12100/6.3.5.6:6
Nie ma więc wątpliwości — drzwi powinny otwierać się na zewnątrz. Dopuszczalne wyjątki to:
- brak możliwości, czyli pewnie brak miejsca,
- ewentualne[8]nie znam, ale to nie dowód odmienne wymagania w normach typu C.
Photo by Maysam Yabandeh on Pixnio
Capo di tutti capi — dokąd zmierza ISO 12100
Do szczęście może zabraknąć już jedynie klamki z mechanicznym działaniem na otwarcie zamka w ryglu. (co się zdarza bo widziałem już nie raz)
Taka jakby klamka ucieczkowa, ale zamontowana od zewnątrz? Innowacyjne. 😉
Niestety, zamki z ryglowaniem (elektrozamki) dość często są montowane tak, żeby nie działały prawidłowo, tzn. działały jak zwykły czujnik położenia (krańcówka), bez rygla. Kiedyś np. usłyszałem, że wewnętrzna klamka (urządzenie ucieczkowe) musi być dostępna z zewnątrz, bo jak inaczej utrzymanie ruchu dostałoby się do środka po wyłączeniu zasilania?
Akurat poruszył Pan ciekawy inny temat tego jak umożliwić dostęp do strefy pracy (wewnątrz wygrodzonej strefy) dla osoby z zewnątrz celem szybkiej interwencji np. pomocy przy ewakuowaniu osoby będącej wewnątrz która sama nie może się wydostać bo dostała ataku serca gdy usłyszała pores pierwszy alarm pożarowy i widząc spektakl dziejący się w pobliżu. Dawno temu zmagając się z taką ewentualnością zastosowałem w wygrodzeniu w pobliżu klamki ucieczkowej okno z szybą” tłukącą się w sposób bezpieczny” (+ młotek obok w szafeczce do jej zbijania). Ktoś pewnie przyzna że to co najmniej niestandardowe rozwiązanie albo „gold-plated safety measures”. Ja jednak mając na względzie starzejące się społeczeństwo naprawdę chciałbym znaleźć jakiekolwiek inne lepsze rozwiązanie aniżeli „skoki przez płot”. (Problem dotyczy oczywiście ryglowania typu Power-To-Release i układu sterowania który nie posiadał zasilania buforowego zapewniającego odpowiednią energię do wzbudzenia cewek rygli na taką okoliczność).
A czy nie dało się zmienić sposobu wyłączania zasilania po zatrzymaniu awaryjnym (naciśnięciu „grzyba”)? Żeby jednak zamki zdążyły się otworzyć?
Szybka może działać, a może nie, zależy od ludzi. Kiedyś zaproponowałem, by jakieś rzadko używane osłony plombować. Pusty śmiech był mi odpowiedzią: „plomby zaraz zerwą”.
NB. Skąd ta osoba miałaby się wziąć wewnątrz zamkniętego ogrodzenia? Atak serca musiałby nastąpić raczej po sygnale ostrzegawczym, emitowanym przed uruchomieniem maszyny. Ale żeby do tego mogło dojść, wcześniej ktoś inny musiałby zamknąć drzwi i nacisnąć reset, nie zauważywszy osoby wewnątrz.