wejdą, nie wejdą? — o dostępie całym ciałem

Niektóre środki ochronne są niewystarczające. Przegroda w postaci kocyka nie jest, jak wiadomo, wystarczającą ochroną nawet przed mrówkami.^[1]czy „czerwone mrówki” są wciąż te same? Kiedy środki ochronne umożliwiają już nie tylko sięganie do elementów niebezpiecznych, ale pełny dostęp?

Można rozróżnić dwie sytuacje — przejście przez (nad, pod) środek ochronny oraz możliwość pozostawania za nim.

wejdą?

Możliwość pokonania środka ochronnego jest dość precyzyjnie określona w normach typu B.

dostęp	osłona (wg ISO 13857)	kurtyna, skaner itp. (wg ISO 13855)
ponad	wysokość przegrody b < 140 cm (małe zagrożenia: b < 1 m)	b < 90 cm
pod	szczelina pod ogrodzeniem wysokości e > 18 cm[2]20 cm, jeśli za ogrodzeniem jest więcej niż jedna maszyna — ISO 11161	e > 30 cm
przez	szczelina szerokości e > 18 cm; otwór o rozmiarze e > 24×24 cm	odległość między promieniami d > 40 cm

Powyższe dotyczy tzw. regularnych kształtów otworów — szczelina, kwadrat, koło. Przy kształtach nietypowych norma (ISO 13857) stawia na ostrożność, co nie zawsze da się zastosować.

zostaną?

Z pozostawaniem jest trudniej. Zgodnie z ISO 13855, kurtyna pozioma może nie wykryć osoby, jeśli ma próg wykrywania d > H/15 + 50[mm] lub jest zamontowana na wysokości H > 300 mm, co daje maksymalny próg wykrywania d = 70 mm. Norma typu C dla pras (ISO 16092-1) jest znacznie łagodniejsza — pomiędzy strefą wykrywania AOPD (kurtyny) a maszyną nie może być więcej niż 75 mm, niezależnie od wysokości. Może i słusznie, bo ISO 13855 bierze pod uwagę wymiary ciała ludzkiego bez ubrania, co w warunkach przemysłowych nie trafia się często.

A jak określić możliwość pozostania za osłoną? Jeśli chcemy się opierać na normach zharmonizowanych z dyrektywą maszynową, pozostaje uznać, że odległością graniczną jest 18 cm dla całego ciała lub odpowiednio mniej (ISO 13857, tabela 7), gdy określamy odległość na wysokości nóg.

ISO 12895

Żeby uprościć projektowanie maszyn (tzn. by nie były konieczne rozważania jak powyżej), zaproponowano nową normę,^[3]ISO/CD 12895:2023 Safety of machinery. Identification of whole body access and prevention of associated risks która ma zebrać pochodzące z różnych źródeł wymagania dotyczące dostępu całym ciałem i pozostawania w strefie nadzorowanej. Pomysł dobry, ale obecny projekt wymaga jeszcze wiele pracy, bo autorzy, określając wymagania, przyjęli szereg karkołomnych założeń, np. że człowiek przechodząc przez otwór zachowuje pozycję pionową.^[4]projekt jest prowadzony przez DIN; może oni są tam faktycznie bardziej wyprostowani niż my? 😉