dźwiękowe sygnały ostrzegawcze — ISO 7731

Zgodnie z wymaganiami zasadniczymi, jeżeli operator nie widzi całej strefy niebezpiecznej, a ta nie jest odpowiednio zabezpieczona (np. ogrodzona), konieczny jest sygnał ostrzegawczy przed uruchomieniem maszyny. Jaki powinien być ten sygnał?

Sama dyrektywa jest bardzo powściągliwa: sygnał powinien być dźwiękowy lub optyczny i zapewnić czas na reakcję.

Operator musi mieć możliwość stwierdzenia z każdego stanowiska sterowania, że nikt nie znajduje się w strefie niebezpiecznej, lub układ sterowania musi być zaprojektowany i wykonany w sposób uniemożliwiający uruchomienie, jeżeli jakakolwiek osoba znajduje się w strefie niebezpiecznej.

Jeżeli żadna z tych możliwości nie ma zastosowania, uruchomienie maszyny musi być poprzedzone dźwiękowym lub optycznym sygnałem ostrzegawczym. Osoby narażone muszą mieć czas na opuszczenie strefy niebezpiecznej lub zapobieżenie uruchomieniu maszyny

dyrektywa 2006/42/WE, I.1.2.2:5-6

Zatrzymajmy się przy sygnałach dźwiękowych, które są najczęściej stosowane, bo i mają istotną przewagę — słyszymy we wszystkie strony. W typowych urządzeniach istotnymi parametrami będą częstotliwość i głośność.^[1]raczej nie spotyka się dźwięków modulowanych, melodii czy nagrań Częstotliwość, wiadomo — najlepiej słyszalne są dźwięki ok. 1 kHz. Ale jaka powinna być głośność sygnału, żeby był wyraźny, a nie przeraźliwy?

Norma ISO 7731^[2]PN-EN ISO 7731:2009 Ergonomia. Sygnały bezpieczeństwa dla obszarów publicznych i obszarów pracy. Dźwiękowe sygnały bezpieczeństwa podaje trzy kluczowe wartości.

1. Głośność minimalna L ⩾ 65 db(A).^[3]4.2.2.1:2

2. Minimalna różnica względem tła L – Ln > 15 dB(A).^[4]4.2.2.2 Podano jeszcze wartości 10 dB i 13 dB dla odmiennych sposobów pomiaru. Ale dlaczego jest tu nierówność ostra?

3. Głośność maksymalna L ⩽ 118 dB(A).^[5]4.4 Dla tła L ⩾ 100 dB(A) zaleca się raczej dodanie sygnału świetlnego, niż zwiększanie głośności.

I to już koniec użytecznych informacji, za które w sklepie PKN zapłacimy ok. 93 zł. Niestety, norma nie określa górnego progu różnicy głośności. Trudno się dziwić, skoro EN 981^[6]PN-EN 981:2010 Bezpieczeństwo maszyn. System dźwiękowych i wizualnych sygnałów niebezpieczeństwa oraz sygnałów informacyjnych ujmuje problem tak precyzyjnie, jak tylko można: „Ryzyko paniki wywoływanej przez sygnalizowanie należy uwzględniać, ale bez przesady.”^[7]4.1.2 ISO 7731 nie przesadza więc również w precyzowaniu innych aspektów. Sygnał ma się wyróżniać (distinctiveness), co osiąga się przez „wyraźną odmienność” od innych („shall be distinctly different”, 4.2.3). Z kolei jednoznaczność (unambiguity) osiąga się przez to, że sygnał „jest jednoznaczny” („shall be unambiguous”, 4.2.4). Tak się teraz pisze normy, niestety — jeśli nie masz nic do dodania, napisz kolejny rozdział.

FreeImages